طوطی‌ها عبارتند از نزدیک به ۳۷۲ گونه پرنده در ۸۶ سررده گوناگون که راسته طوطی‌سانان از فرورده نوآروارگان را تشکیل می‌دهند و اغلب در سرزمین‌های گرمسیر و نیمه‌گرمسیر زندگی می‌کنند. راسته طوطی‌سانان متشکل از سه بالاخانواده است که شامل طوطی‌ایان (طوطی‌های راستین)، کاکادویان (طوطی‌های کاکل سفید)، و کاکاپویان (طوطی‌های نیوزیلند) می‌شود. بیشترین تنوع طوطی‌ها در آمریکای جنوبی و استرالیا است.

طوطی‌ها انواع گوناگونی دارند که با رنگ‌های متنوع پرهای بال و پرهای سر و دم از هم متمایز می‌شوند. بال‌های طوطی‌سانان رنگین و منقارشان خمیده و کج است، بعضی کاکل و دم کوتاه و بعضی دم دراز دارند. معمولاً از میوه‌ها و دانه‌ها استفاده می‌کنند و منقار بسیار محکمی دارند که در شکستن دانه‌های سخت به کار می‌برند. بیشتر این پرندگان دودیسی جنسی ندارند و هر دو جنسشان به یک شکل هستند. رنگ اکثر طوطی‌ها سبز می‌باشد که این رنگ با رنگ‌های روشن دیگر ترکیب شده است. گاهی نیز طوطی‌ها دارای چندیدن رنگ مختلف هستند.

طوطی در کنار زاغ، کلاغ، و غراب دارای بیشترین هوش در میان پرندگان است. این پرنده توانایی تقلید صداها را داشته و بدون درک مطلب، کلمات را تلفظ می‌کند ولی گاهی دیده شده که طوطی با مشاهده صحنه یا شخص یا رفتار دیگران کلمات مناسب و به جا استفاده می‌کند.

واژه‌شناسی
واژه طوطی معرب توتی پارسی است و معنای آن پرنده‌ای است سبز رنگ که به علت خوردن توت به آن توتی می‌گویند هر چند که در عربی به این کلمه برای نامیدن این پرنده استفاده نمی‌شود. در زبان اردو و نیز به زبان هندی آن را «طوطا» می‌نامند و شکرشکن، شکرفشان، شکرمقال، شکرین‌مقال، شیرین‌زبان، شیرین‌سخن، خوش نوا و خوش حرف از صفات او هستند. در ادبیات پارسی و به ویژه در میان اشعار شعرایی چون مولوی و عطار از طوطی و صفاتش که غالباً به آمیخته با صفاتی انسانی است، به نیکی یاد شده است.

فرگشت
سنگواره‌های بدست آمده از راسته طوطی‌سانان بسیار کم است که این امر باعث گمانه‌زنی در مورد نحوه فرگشت این پرنده شده است. یک سنگواره هفتاد میلیون ساله ۱۵ میلی‌متری که از منقار پایینی یک طوطی در سازند لانس کریک واقع در دهکده نیوبرا در ویوسیگ پیدا شده است جزو سنگواره نخستین طوطی‌هایی به‌شمار می‌آمد که در دوره کرتاسه زندگی می‌کرده‌اند. در حالی که تحقیقات بعدی نشان داد که این تکه سنگواره پیدا شده احتمالاً متعلق به دایناسورهای کائگناتید (گروهی از دایناسورها که پرنده‌مانند نبوده ولی دارای منقاری شبیه به پرندگان بوده‌اند) بوده است.

چیزی که امروز به عنوان یک فرضیه پذیرفته شده وجود دارد این است که راسته طوطی‌سانان و اجدادشان در معرض سومین انقراض بزرگی بوده‌اند که حدود ۶۵ میلیون سال پیش در کرتاسه رخ داده است. اگر چنین فرضی درست باشد، طوطی‌ها نباید از یک جد دایناسورشان که شباهتی مورفولوژیکی با طوطی‌ها داشته است فرگشت یافته، بلکه فقط تبدیل به پرندگانی درخت‌نشین شده‌اند.

اروپا نخستین مکانی است که سنگواره طوطی‌های درخت‌نشین در آن دیده شده‌است. این نخستین تکه استخوان پیدا شده استخوانی است از بال موپسیتا تانتا که در دانمارک کشف شده است و قدمتی حدود ۵۴ میلیون سال دارد. آب و هوای اروپا در آن زمان حاره‌ای بوده است (مطابق با دوران گرم پالوئین و ائوسین). جدیدترین سنگواره‌ای که در اروپا پیدا شده است سنی حدود ۵۰ میلیون سال دارد. چند سنگواره تقریباً کامل طوطی‌مانند نیز در انگلستان و آلمان پیدا شده است. تعدادی سنگواره نیز هستند که هنوز دقیقاً تشخیص داده نشده‌اند.

چیزی که در مجموع درباره این سنگواره‌ها می‌دانیم این است که این سنگواره‌ها، سنگواره خویشاوندان طوطی‌های امروزی نیستند بلکه اجدادی از آنهایند که در نیمکره شمالی فرگشت پیدا کرده و بعدها منقرض شده‌اند. البته اینها دقیقاً حلقه‌های گمشده ما بین طوطی‌های امروزی واجدادشان نیستند ولی می‌توان گفت که طوطی‌هایی هستند که همگام با طوطی‌ها و کوکاتوها از خویشاوندان و اجدادشان فرگشت پیدا کرده‌اند.

جدیدترین سنگواره‌ای که از طوطی‌های امروزی پیدا شده است، سنی در حدود ۲۰ تا ۲۳ میلیون سال دارد که مشابه آن در اروپا نیز پیدا شده‌است. متعاقب آن نیز سنگواره است حاوی استخوان‌هایی مربوط به طوطی‌های امروزی.
منبع : fa.wikipedia.org